Cavia’s zien in kleur, maar niet uitzonderlijk goed zoals mensen dat doen. De ogen van de cavia zijn niet bepaald essentieel voor het leven van een cavia. Reuk en geluid zijn belangrijker voor dit dier. Mocht een cavia de ogen verliezen, dan lijkt deze daar geen enorme hinder van te ervaren. Let wel: heeft de cavia donkerrode of rode oogjes dan zijn deze meer lichtgevoelig, dan bruine/zwarte oogjes.
Oogaandoeningen kunnen er vreselijk uitzien, maar zijn verrassend goed te behandelen. Het herstel van een oog kan je werkelijk verstelt doen staan. Helaas worden ogen nog weleens – te snel -verwijderd, mogelijk ingegeven door het feit dat cavia-ogen niet zo essentieel zijn. Echter als je jouw cavia een operatie kunt besparen, dan heeft dat altijd de voorkeur. En dat kan vaak, want het meest recente caviakundige inzicht stelt “Oogjes zijn gemakkelijk te behandelen!”
OOGBESCHADIGING
Oogbeschadigingen komen relatief veel voor bij de cavia. Beschadigingen ontstaan door een takje, een stukje hooi of een scherp nageltje van een huisgenoot. Gelukkig zijn de meeste beschadigingen in verreweg de meeste gevallen goed te behandelen.
Foto 1: Normaal gezond oog (links) en beschadigd ontstoken oog (rechts).
Hoe herken je een cavia met een oogbeschadiging?
Een beschadiging ontstaat door iets dat in het oog komt en daardoor is het meestal één oog waaraan of waarin je iets afwijkends ziet. Je ziet bijvoorbeeld een wit wazig vlekje in één oog van jouw cavia, het oog kan wat tranen, de cavia trekt een beetje met het oog of het oog zit net iets dichter dan het andere oog. Soms zit de boosdoener (takje, stukje hooi) zelfs nog in het oog!
Symptomen: Wit vlekje in het oog, troebel oog, traanoog, trekt met het oog (zie foto 1.)
Hoe kan de dierenarts een oogbeschadiging vaststellen?
Een beschadiging kan oppervlakkig zijn, dus meer op het oog. Maar het kan ook zijn dat het een diepere “wond” is; meer door het oog heen. De dierenarts onderzoekt of en hoe het hoornvlies – dit is het buitenste, doorzichtige deel van het oog, dat voor de iris en de pupil zit – beschadigd is. Deze druppelt voor dit onderzoek een kleurstof (fluoresceïne) in het aangetaste oog. Fluoresceïne is felgroen van kleur; fluoriserend. Deze kleurstof hecht zich aan de beschadiging, waardoor de dierenarts kan beoordelen waar de beschadiging zich bevindt en of het hoornvlies ‘doorboort’ is. Dus of er een gaatje in het hoornvlies zit. De kleurstof verdwijnt vanzelf weer uit het oog en komt soms ook het via het neusje naar buiten.
Diagnostiek: Fluoresceïnetest
Wat kan de dierenarts voor jouw cavia doen?
Als het een oppervlakkige beschadiging is, dus op het hoornvlies zelf, dan is het goed te behandelen met een oogzalf. Indien het oog niet ontstoken (geïnfecteerd) is, volstaat een oogzalf met vitamine A. Wanneer het oog meer geïrriteerd is of zelfs ontstoken is na een beschadiging, schrijft de dierenarts een oogzalf met antibiotica voor.
Een diepere beschadiging, dus wanneer het hoornvlies volledig is doorboord, moet gehecht worden door de dierenarts. Dit kan alleen als de wond nog heel vers is.
Behandeling bij oppervlakkige beschadiging: Oogzalf met vitamine A (bijvoorbeeld Opthosan) en/of antibiotica (bijvoorbeeld isathal of terramycin).
Behandeling bij diepe beschadiging: Een gaatje of gat in het hoornvlies moet gehecht worden. Dit kan alleen op een verse wond. Daarna of wanneer het niet meer gehecht kan worden het oog behandelen met oogzalf met vitamine A (bijvoorbeeld Opthosan) en antibiotica (bijvoorbeeld isathal, terramycin of trafloxal)1, totdat het oog gesloten is. Het is niet nodig om het oog te verwijderen.
Wat kun je zelf doen?
Controleer of je de juiste oogzalf hebt meegekregen: isathal, terramycin of trafloxal.* Volg de instructies van de dierenarts goed op. Zie je binnen enkele dagen na aanvang van de behandeling met de oogzalf geen verbetering of zelfs irritatie? Ga dan zo spoedig mogelijk terug na de dierenarts en vraag om een andere oogzalf met antibiotica.1
*Cavasan is een veel voorgeschreven oogzalf met antibiotica, maar soms geeft deze zalf bij cavia’s irritaties aan het oog.
Wat kun je beter niet doen?
– Te lang wachten met naar de dierenarts gaan, want hoe eerder een oog goed behandeld wordt, des te succesvoller het resultaat.
– Te vroeg stoppen met zalven, wanneer je denkt dat het niet beter wordt. Herstel vraagt soms meerdere weken. In al deze weken is het belangrijk dat je door blijft smeren.
– Mocht het gaatje in het hoornvlies niet meer gehecht kunnen worden, laat ook dan het oog niet verwijderen. Ga dan door met het behandelen van het oog met antibiotica-zalf totdat de wond rustig is en vervolgens kan sluiten.
OOGINFECTIE
Hoe herken je een cavia met een ooginfectie?
Een ontstoken of geïnfecteerd oog komt sterk overeen met de gevolgen van een oogbeschadiging. Alleen hoeft nu het takje, het stukje hooi of de huisgenoot niet de oorzaak te zijn. Een oogontsteking kan het gevolg zijn van een beschadiging, maar ook het gevolg zijn van een bacterie waarmee de cavia in aanraking is gekomen. Cavia’s met een oogbeschadiging zijn wel gevoeliger voor een bacteriële infectie. Verder kan een oogontsteking ook het gevolg zijn van een ander probleem. Bijvoorbeeld een probleem in het gebit of aan de kaak of een middenoorontsteking die niet goed behandeld is of nog behandeld wordt.
Symptomen: Wit vlekje in het oog, troebel oog, traanoog, trekt met het oog, korstjes bij en rondom het oog, rood oog, uitpuilend oog.
Foto 2: Een ontstoken en licht uitpuilend oog.
Hoe kan de dierenarts een ooginfectie vaststellen?
Bij een ooginfectie kan het zijn dat de dierenarts besluit te onderzoeken of dit door een beschadiging komt en de fluoresceïnetest doen. Verder bekijkt de dierenarts het oog zorgvuldig. Een flink ontstoken oog is doorgaans goed te herkennen. Soms is een oogontsteking het gevolg van een abces in de bovenkaak van de cavia, ontstaat het naast een middenoorontsteking die niet goed behandeld is of is de oogontsteking een symptoom van een luchtweginfectie. Al deze mogelijke diagnoses kan de dierenarts uitsluiten met aanvullend onderzoek.
Diagnostiek: Fluoresceïnetest, lichamelijk onderzoek.
Aanvullend: Röntgenfoto (abces, longen, gebit, kop), luchtwegonderzoek met de stethoscoop.
Wat kan de dierenarts voor jouw cavia doen?
Voor het geïnfecteerde oog schrijft de dierenarts een oogzalf met antibiotica voor. Zie jij dat er binnen enkele dagen onvoldoende herstel optreedt, dan is het belangrijk dat de cavia een andere oogzalf – met een ander type antibioticum – krijgt.
Behandeling: Oogzalf met antibiotica. Bijvoorbeeld isathal of terramycin, maar indien onvoldoende verbetering optreedt dan overstappen op trafloxal.1
Wat kun je zelf doen?
Controleer of je de juiste oogzalf hebt meegekregen met antibiotica. Een oogzalf met alleen vitamine A (Opthosan) is niet voldoende! Volg de instructies van de dierenarts goed op. Zie je binnen enkele dagen na aanvang van de behandeling met de oogzalf geen verbetering of zelfs irritatie*? Ga dan zo spoedig mogelijk terug naar de dierenarts.
*Cavasan is een veel voorgeschreven oogzalf met antibiotica, maar deze zalf geeft bij cavia’s soms irritaties in het oog!
Foto 3: Geïnfecteerd oog (helemaal links), fases tijdens behandeling met trafloxal (bevat ofloxacine) oogzalf en hersteld oog (helemaal rechts).
Wat kun je beter niet doen?
– Te lang wachten met naar de dierenarts gaan. Hoe eerder een oog goed behandeld wordt, des te beter het eindresultaat.
– Het oog laten verwijderen, omdat in veel gevallen is verwijderen niet nodig. Zie foto 3: Dit oog was nagenoeg opgegeven, maar herstelde, nadat er was overgestapt op een andere oogzalf met een ander antibioticum.
– Stop niet te snel met het smeren van de zalf. Een ooginfectie heeft soms wel 4-6 weken nodig om te herstellen. Dit is dus de tijd dat jij blijft smeren.
CHLAMYDIA CAVIAE
Chlamydia caviae is een bacterie die bij cavia’s vooral rondom het oog aanwezig is en een oogontsteking (conjunctivitis) kan veroorzaken. Chlamydia caviae is dus een bepaald type ooginfectie. Het is voor gezonde cavia’s vaak niet zo’n probleem en geneest dan vanzelf. Sommige cavia’s krijgen er ook luchtwegklachten van en hebben dan een beetje hulp nodig, maar zijn doorgaans goed te behandelen.
Hoe herken je een cavia met Chlamydia caviae?
Veelal zie je dat beide ogen wat tranen, of dat het afwisselt. Ook kan het zijn dat één oog (met name) is aangedaan. Vooral rondom het oog zie je viezigheid, wittige of licht gele vloed en korstjes (zie foto 4).
Symptomen: Traanoog, trekt met het oog, korstjes bij en rondom het oog.
Hoe kan de dierenarts een Chlamydia caviae vaststellen?
De meeste dierenartsen herkennen een ooginfectie goed. Alleen bij ernstige en langaanhoudende klachten kan de dierenarts besluiten om PCR-diagnostiek te doen. De dierenarts neemt dan met een wattenstaafje een beetje slijm of pus af; op de plek van de klachten (oog) en stuurt het monster vervolgens in naar een laboratorium die de PCR-test kan uitvoeren. Middels een PCR-test kan de dierenarts preciezer te weten komen welke bacterie de ooginfectie/ontsteking veroorzaakt. De bacterie kan bij cavia’s soms namelijk leiden tot longontsteking. De dierenarts onderzoekt om die reden ook de luchtwegen.
Diagnostiek: Longonderzoek met behulp van de stethoscoop, soms PCR-test.
Wat kan de dierenarts voor jouw cavia doen?
Indien het alleen aangedane ogen betreft, volstaat een lokale behandeling met oogzalf met antibiotica. Als blijkt dat er ook sprake is van luchtwegklachten, heeft de cavia (ook) een antibioticakuur (doxycycline) nodig.
Behandeling: Oogzalf met antibiotica (terramycin), eventueel antibiotica (doxycycline) bij luchtwegklachten/infectie.
Foto 4: Chlamydia caviae-ooginfectie.
OSSEUZE METAPLASIE
Ineens zie je in het oog van jouw cavia een wit rafelig randje. Het lijkt op oogwit, maar dat is het toch niet helemaal. Niets om je zorgen over te maken. Osseuze metaplasie is een fenomeen dat vaker wordt gezien bij cavia’s en nog vaker bij oudere cavia’s. Vooralsnog wordt het als onschuldig beschouwd en is het niet nodig osseuze metaplasie te behandelen. Hoe het eruit ziet zie je op foto 5.
Foto 5: In het oog van de cavia is een wit rafelig randje te zien. Dit is een zogenaamde osseuze metaplasie. De cavia heeft er weinig last van.
STAAR (CATARACT)
Je ziet een ronde witte waas in het oog van de cavia. Vaak is het in beide ogen aanwezig. Of in één oog iets meer dan in het andere oog. Bij staar is de lens niet meer helder. Dit wordt ook wel troebel genoemd. De lens zit achter de pupil in het oog. Staar kan komen door ouderdom en sommige ziektes, zoals bijvoorbeeld suikerziekte. Hoe het eruit ziet zie je op foto 6.
Foto 6: In het oog van de cavia is een witte waas te zien. De cavia heeft er weinig last van. Ga er wel mee naar de dierenarts, want het kan een uiting zijn van suikerziekte, waarvoor behandeling nodig is.
VERANTWOORDING
In de diergeneeskunde kan niet altijd geput worden uit grote klinische studies, waarin veel dieren zijn onderzocht. Nieuwe inzichten in diagnose en behandeling kunnen voortkomen uit: bestaande wetenschappelijke kennis, resultaten uit medisch onderzoek (proefdieronderzoek), specifiek diergeneeskundig onderzoek en ervaringen uit de dierenartspraktijk. Ook kan een methode of behandeling gebaseerd zijn op een combinatie van wetenschappelijke onderbouwde argumentatie t.a.v. een onderwerp en klinische ervaring uit de praktijk, een zogenaamde ‘expert opinion’.
EXPERT OPINION
1. Dr. Eva Stoffels heeft in haar eigen praktijk honderden cavia’s met keratitis succesvol behandeld met trafloxal (ofloxacine). Vanwege het bredere spectrum heeft trafloxal of terramycine de voorkeur op fusidinezuur (Isathal).
Deze pagina is voor het laatst bijgewerkt op: 26-1-2024
