Bumblefoot (pododermatitis)

In het kort

Oorzaak: orthopedische problemen (artrose, heupafwijking) chronische pijn (buikpijn, cystitis), diabetes, ongunstige leefomstandigheden (harde bodem, te natte bodem of andere onhygiënische omstandigheden).
Symptomen: dik pootje, korstje op voetzooltje.
Naar de dierenarts: voor diagnose, de juiste medicatie en eventueel een röntgenfoto.
Behandeling: de oorzaak wegnemen + zalf met antibioticum + pootje verbinden.

Hoe herken je een cavia met een bumblefoot?
Pododermatis – het medische woord voor voetzoolontsteking kun je herkennen aan een dikkere, opgezwollen poot of meerdere pootjes (zie foto 1). De cavia kan wat moeilijker lopen of zitten. Pododermatitis komt relatief veel voor bij skinny cavia’s.
Symptomen: dikke opgezwollen pootjes, zeer rode voetzolen, wondjes – met of zonder korstje – op de voetzooltjes. Eén of meerdere pootjes kunnen aangedaan zijn. Soms met abcessen en botaantasting.

Foto 1. Skinny cavia met bumblefoot (pododermatitis) aan beide voorpoten. De rechtervoorpoot is het meest ernstig aangedaan en aanzienlijk dikker dan de linkervoorpoot. Dit voorbeeld laat zien hoe bumblefoot er zoal uit kan zien.

Hoe kan de dierenarts bumblefoot vaststellen?
Een voetzoolontsteking is door de dierenarts goed te herkennen. De diagnose kan de dierenarts meestal op basis van uiterlijke kenmerken stellen. Het lijkt misschien een onschuldige ontsteking die alleen bij het pootje zit, maar dat is deze niet. Een flinke ontsteking kan het bot in het pootje (onherstelbaar) beschadigen. Er is dan sprake van osteomalacie, verweking of verzwakking van het botweefsel. De dierenarts maakt bij een ernstige infectie daarom ook een röntgenfoto om te beoordelen of uit te sluiten dat er sprake is van botaantasting.
Diagnostiek: Lichamelijk onderzoek en bij ernstige ontsteking een röntgenfoto.

Achtergrond

Bumblefoot of pododermatis is een ontsteking in de huid van het pootje. Ofwel in de voetzooltjes. Het zijn eigenlijk een soort drukzweren, waarin een bacteriële infectie is ontstaan. Zowel de voor- als achterpootjes kunnen zijn aangedaan.

Bumblefoot heeft een oorzaak: orthopedische problemen (artrose, heupafwijking) chronisch pijn (buikpijn, cystitis), diabetes, ongunstige leefomstandigheden (harde bodem, te natte bodem of andere onhygiënische omstandigheden).

Wat kan de dierenarts voor jouw cavia doen?
De dierenarts verstrekt de juiste medicatie voor de behandeling van bumblefoot bij jouw cavia. Deze bestaat uit tenminste een zalf, crème of gel met een antibioticum (fusidinezuur), die je op het aangedane pootje aanbrengt. Indien de cavia een ernstige infectie heeft, waarbij ook het bot in het pootje is aangetast, dan is ook een extra antibioticum nodig die je via het bekje geeft. Bij een zeer ernstige ontsteking is enrofloxacine het meest kansrijk. Maar dit middel heeft minder gunstig effect op het botherstel. Dus wanneer de hevige ontsteking wat is afgenomen kan de behandeling worden voortgezet met doxycycline, want dit antibioticum heeft ook een positieve invloed op het herstel van het bot.
Behandeling: zalf, crème of gel met antibioticum (fusidinezuur). Bij ernstige bumblefoot met botaantasting ook antibioticum (enrofloxacine, doxycycline) via het bekje.

Foto 2. Röntgenfoto van een caviapootje. Je ziet aan de meest linkerteen een stukje bot ontbreken. Dit is het gevolg van de voetzoolontsteking en dit bot komt zeer waarschijnlijk niet meer volledig terug. Het is niet nodig om het pootje hierom te amputeren. Als de bumblefoot goed behandeld wordt met antibioticazalf en antibiotica via het bekje, dan heeft de cavia uiteindelijk weinig last van het ontbrekende voetbotje.

Bumblefoot voorkomen?

Kies dan voor vetbed als bodembedekker, deze heeft een drukverlagende werking.

Wat doe je zelf?
− Neem indien mogelijk de oorzaak van de bumblefoot weg of laat onderzoeken wat deze zou kunnen zijn.
− Plaats de cavia op een zachte bodembedekker; bij voorkeur op het drukverlagende vetbed.
− Het aanbrengen van zalf, crème of gel op het pootje is niet voldoende. Het is belangrijk dat je ook het pootje verbindt, zodat de zalf goed en langdurig blijft werken op de aangedane plek.
− Een caviapootje verbinden is niet heel eenvoudig. Neem hiervoor de tijd en vraag eventueel de hulp van een huisgenoot: de één houdt de cavia vast, de ander verbindt.
− Houd vol en heb geduld: het effect kan op zich laten wachten en kan enkele weken inspanningen van jou als eigenaar vragen.

Caviapootje verbinden?

1. Leg alvast klaar wat je nodig hebt:
− Gebruik voor het verbinden elastisch verband. Bijvoorbeeld de Hansaplast Finger Cohesive Zelfhechtende Vingerbandage, 2.5cm x 5m, blessure. Deze is blauw van kleur.
− Niet verklevend wondkompres; knip deze alvast op maat = langwerpig stuk dat om het pootje gevouwen kan worden.
− Zalf, creme of gel met antibioticum van de dierenarts.

2. Pak de cavia.

3. (Indien nodig) Verwijder het verband van de vorige keer.
− Verwijder het verband heel voorzichtig, want pas op: ook het niet-verklevend stukje wondkompres kan aan het wondje vastkleven. Als je het wondje per ongeluk lostrekt kan dit ontzettend heftig bloeden.
Tip: knip het verband aan de bovenkant open en zet het pootje met verband en al in een kommetje lauwwarm water, zodat het verband en wondkompres los weken.

4. Maak het pootje schoon.
− Bijvoorbeeld door het even te spoelen in lauwarmwater, eventueel met een beetje soda.

5. Laat het pootje drogen aan de lucht.

6. Verbind het pootje (opnieuw).
Doe dit pas als het pootje goed droog is. Pak het op maat geknipte stuk wondkompres en breng daar een flinke laag zalf, creme of gel op aan en vouw deze om het aangedane pootje. Vervolgens wikkel je het verband eromheen en let op: niet te strak.

7. Zet de cavia terug
Wanneer je de cavia teruggezet hebt observeer je of de cavia erop kan lopen en het verband eromheen blijft. Heeft de cavia het er na enkele minuten al af gekregen? Geen nood. Later op de dag doe je een nieuwe poging en mag het verband nog iets strakker.

8. Verwissel het verband opnieuw en begin bij 1.
Verwissel het verband één keer per dag als het goed blijft zitten. Doe het twee keer per dag als het minder goed blijft zitten.

Pijnstilling?

Cavia’s met bumblefoot zijn regelmatig al op leeftijd, waardoor pijnstilling met metacam, novacam e.d. − een zogenaamde NSAID − belastend kan zijn voor de nieren. Het middel moet niet erger zijn dan de kwaal; pijn is er wel maar te verdragen voor een cavia. Dus in het geval van oudere beren wordt pijnstilling met een NSAID afgeraden.

Wat niet doen?
− Zalf, crème of gel aanbrengen zonder het pootje te verbinden. Deze wordt er dan of wel afgelikt of afgeveegd met het lopen.
− De cavia met ontstoken voetzooltjes op een harde bodem laten zitten.
− Alleen smeren met honingzalf.
− Een pootje (te snel) laten amputeren wanneer de dierenarts dit voorstelt. Met de behandeling zoals op deze pagina beschreven kan bumblefoot (pododermatitis) volledig herstellen. Mocht het pootje uiteindelijk een stukje bot missen, dan kan de cavia daar prima mee leven.

Behandeling met laser?

Cavia-dierenarts Jacky Westland heeft positieve ervaring met het gebruik van zogenaamde high power laser-therapie als behandeling van pododermatitis. Het aangedane pootje van de cavia wordt dan 1 keer per week gedurende twee minuten met laserlicht behandeld. Deze behandelsessie wordt vervolgens zo’n 4 tot 6 keer herhaald.

Diverse foto’s: nog meer voorbeelden van hoe bumblefoot er zoal uit kan zien.

VERANTWOORDING
In de diergeneeskunde kan niet altijd geput worden uit grote klinische studies, waarin veel dieren zijn onderzocht. Nieuwe inzichten in diagnose en behandeling kunnen voortkomen uit: bestaande wetenschappelijke kennis, resultaten uit medisch onderzoek (proefdieronderzoek), specifiek diergeneeskundig onderzoek en ervaringen uit de dierenartspraktijk. Ook kan een methode of behandeling gebaseerd zijn op een combinatie van wetenschappelijke onderbouwde argumentatie t.a.v. een onderwerp en klinische ervaring uit de praktijk, een zogenaamde ‘expert opinion’.
Expert opinion pijnstilling bij bumblefoot: dr. Eva Stoffels.

GERAADPLEEGDE BRONNEN/WETENSCHAPPELIJKE REFERENTIES
– Richardson, VCG. Diseases of Domestic Guinea Pigs, Second Edition, Blackwell Publishing (2005).
– Stoffels E, Diseases of guinea pigs Module 1: General introduction, Integument, Head, Thorax (2018).
– Blair J. Bumblefoot: a comparison of clinical presentation and treatment of pododermatitis in rabbits, rodents, and birds. Vet Clin North Am Exot Anim Pract. Sep;16(3):715-35 (2013).

Deze pagina is voor het laatst bijgewerkt op: 04-06-2024